sábado, 7 de xuño de 2014

A NOITE DOS FEOS de MARIO BENEDETTI


A noite dos feos

1
Ambos os dous somos feos. Nin sequera vulgarmente feos. Ela ten un pómulo afundido. Dende os oito anos, cando lle fixeron a operación. A miña noxenta marca xunto á boca vén dunha queimadura feroz, acontecida a comezos da miña adolescencia. Tampouco puiden dicirse que teñamos ollos tenros, esa sorte de faros de xustificación polos que ás veces os horribles conseguen arrimarse á beleza. Non, de ningún modo. Tanto os dela coma os meus son ollos de resentimento, que só reflicten a pouca ou ningunha resignación con que enfrontamos o noso infortunio. Quizais iso nos unise. Talvez unido non sexa a palabra máis apropiada. Refírome ao odio implacable que cada un de nós sente polo seu propio rostro.
Coñecémonos á entrada do cine, facendo cola para ver na pantalla dous fermosos calquera. Alí foi onde por primeira vez nos examinamos sen simpatía pero con escura solidariedade; alí foi onde rexistramos, xa dende a primeira ollada, as nosas respectivas soidades. Na cola todos estaban de dous, pero ademais eran auténticas parellas: esposos, noivos, amantes, abueliños, vaia saber un. Todos- da man ou do brazo- tiñan a alguén. Só ela e eu tiñamos as mans soltas e crispadas.
Mirámonos as respectivas fealdades con detemento, con insolencia, sen curiosidade. Percorrín a fenda do seu pómulo coa garantía de desenvoltura que me outorgaba a miña meixela encollida. Ela non se ruborizou. Gustoume que fose dura, que devolvese a miña inspección cunha ollada minuciosa á zona lisa, brillante, sen barba, da miña vella queimadura.
Por fin entramos. Sentámonos en filas distintas, pero contiguas. Ela non podía mirarme, pero eu, aínda na penumbra, podía distinguir a súa caluga de pelos louros, a súa orella fresca ben formada. Era a orella do seu lado normal.
Durante unha hora e corenta minutos admiramos as respectivas belezas do rudo heroe e a suave heroína. Polo menos eu fun sempre capaz de admirar o lindo. A miña animadversión resérvoa para o meu rostro e ás veces para Deus. Tamén para o rostro doutros feos, doutros espantallos. Quizais debería sentir piedade, pero non podo. A verdade é que son algo así como espellos. Ás veces pregúntome que sorte tería corrido o mito se Narciso tivese tido un pómulo afundido, ou o ácido lle tivese queimado a meixela, ou lle faltase medio nariz, ou tivese unha costura na fronte.
Espereina á saída. Camiñei uns metros xunto a ela, e logo faleille. Cando se detivo e me mirou, tiven a impresión de que vacilaba. Inviteina a que charlásemos un anaco nun café ou unha confeitaría. De pronto aceptou.
A confeitaría estaba chea, pero nese momento desocupouse unha mesa. A medida que pasabamos entre a xente, quedaban ás nosas costas os sinais, os xestos de asombro. As miñas antenas están particularmente adestradas para captar esa curiosidade enfermiza, ese inconsciente sadismo dos que ten un rostro corrente, milagrosamente simétrico. Pero esta vez nin sequera era necesaria a miña adestrada intuición, xa que os meus oídos alcanzaban para rexistrar murmurios, tusidiños, falsas carrasperas. Un rostro horrible e illado ten evidentemente o seu interese; pero dúas fealdades xuntas constitúen en si mesma un espectáculo maior, pouco menos que coordinado; algo que se debe mirar en compañía, xunto a un deses ben parecidos cos que merece compartirse o mundo.
Sentámonos, pedimos dous xeados, e ela tivo coraxe (iso tamén me gustou) para sacar do bolso o seu espelliño e arranxarse o pelo. O seu lindo pelo.
" Que está a pensar? ", preguntei.
Ela gardou o espello e sorriu. O pozo da meixela cambiou de forma.
"Un lugar común", dixo. "Tal para cal ".
Falamos longamente. Á hora e media houbo que pedir dous cafés para xustificar a prolongada permanencia. De pronto decateime cunha franqueza tan ferinte que ameazaba traspasar a sinceridade e converterse de que tanto ela coma eu estabamos a falar nun case equivalente da hipocrisía. Decidín tirarme a fondo.
"Vostede séntese excluída do mundo, verdade? "
"Si", dixo, aínda mirándome.
"Vostede admira os fermosos, aos normais. Vostede quixera ter un rostro tan equilibrado como esa rapariga que esta á súa dereita, a pesar de que vostede é intelixente, e vostede, a xulgar pola súa risa, irremisiblemente estúpida. "
"Si. "
Por primeira vez non puido soster a miña mirada.
"Eu tamén quixera iso. Pero hai unha posibilidade, sabe?, de que vostede e eu cheguemos a algo. "
" Algo como que? "
"Como querernos, caramba. Ou simplemente conxeniar. Chámea como queira, pero hai unha posibilidade. "
Ela puxo cara de non. Non quería concibir esperanzas.
"Prométame non tomar como un chalado. "
"Prometo. "
"A posibilidade é meternos na noite. Na noite íntegra. No escuro total. Enténdeme? "
"Non. "
"! Ten que entenderme! O escuro total. Onde vostede non me vexa, onde eu non a vexa. O seu corpo é lindo, ¿non o sabía? "
Ruborizouse, e a fenda da meixela volveuse subitamente escarlata.
"Vivo só, nun apartamento, e queda preto"
Levantou a cabeza e agora si me mirou preguntándome, descubrindo sobre min, tratando desesperadamente de chegar a un diagnóstico.
"Imos", dixo.

2
Non só apaguei a luz senón que ademais corrín a dobre cortina. Ao meu lado ela respiraba. E non era unha respiración afanosa. Non quixo que a axudase a espirse.
Eu non vía nada, nada. Pero igual puiden decatarme de que agora estaba inmóbil, á espera. Estirei cautelosamente unha man, ata achar o seu peito. O meu tacto transmitiume unha versión estimulante, poderosa. Así vin o seu ventre, o seu sexo. As súas mans tamén me viron.
Nese instante comprendín que debía arrancarme (e arrancala) daquela mentira que eu mesmo fabricara. Ou intentado fabricar. Foi como un lóstrego. Non eramos iso. Non eramos iso. Tiven que recorrer a todas as miñas reservas de coraxe, pero fíxeno. A miña man ascendeu lentamente ata o seu rostro, encontrou o suco de horror, e empezou unha lenta, convincente e convencida caricia. En realidade os meus dedos ( ao principio un pouco trementes, logo progresivamente serenos) pasaron moitas veces sobre as súas bágoas.
Entón, cando eu menos o esperaba, a súa man tamén chegou á miña cara, e pasou e repasou o costurón e o pelello liso, esa illa sen barba da miña marca sinistra.
Choramos ata a alba. Desgraciados, felices. Logo levanteime e descorrín a cortina dobre. FIN

Traducido por Paula L








La noche de los feos
1
Ambos somos feos. Ni siquiera vulgarmente feos. Ella tiene un pómulo hundido. Desde los ocho años, cuando le hicieron la operación. Mi asquerosa marca junto a la boca viene de una quemadura feroz, ocurrida a comienzos de mi adolescencia. Tampoco puede decirse que tengamos ojos tiernos, esa suerte de faros de justificación por los que a veces los horribles consiguen arrimarse a la belleza. No, de ningún modo. Tanto los de ella como los míos son ojos de resentimiento, que sólo reflejan la poca o ninguna resignación con que enfrentamos nuestro infortunio. Quizá eso nos haya unido. Tal vez unido no sea la palabra más apropiada. Me refiero al odio implacable que cada uno de nosotros siente por su propio rostro.
Nos conocimos a la entrada del cine, haciendo cola para ver en la pantalla a dos hermosos cualesquiera. Allí fue donde por primera vez nos examinamos sin simpatía pero con oscura solidaridad; allí fue donde registramos, ya desde la primera ojeada, nuestras respectivas soledades. En la cola todos estaban de dos, pero además eran auténticas parejas: esposos, novios, amantes, abuelitos, vaya uno a saber. Todos- de la mano o del brazo- tenían a alguien. Sólo ella y yo teníamos las manos sueltas y crispadas.
Nos miramos las respectivas fealdades con detenimiento, con insolencia, sin curiosidad. Recorrí la hendidura de su pómulo con la garantía de desparpajo que me otorgaba mi mejilla encogida. Ella no se sonrojó. Me gustó que fuera dura, que devolviera mi inspección con una ojeada minuciosa a la zona lisa, brillante, sin barba, de mi vieja quemadura.
Por fin entramos. Nos sentamos en filas distintas, pero contiguas. Ella no podía mirarme, pero yo, aun en la penumbra, podía distinguir su nuca de pelos rubios, su oreja fresca bien formada. Era la oreja de su lado normal.
Durante una hora y cuarenta minutos admiramos las respectivas bellezas del rudo héroe y la suave heroína. Por lo menos yo he sido siempre capaz de admirar lo lindo. Mi animadversión la reservo para mi rostro y a veces para Dios. También para el rostro de otros feos, de otros espantajos. Quizá debería sentir piedad, pero no puedo. La verdad es que son algo así como espejos. A veces me pregunto qué suerte habría corrido el mito si Narciso hubiera tenido un pómulo hundido, o el ácido le hubiera quemado la mejilla, o le faltara media nariz, o tuviera una costura en la frente.
La esperé a la salida. Caminé unos metros junto a ella, y luego le hablé. Cuando se detuvo y me miró, tuve la impresión de que vacilaba. La invité a que charláramos un rato en un café o una confitería. De pronto aceptó.
La confitería estaba llena, pero en ese momento se desocupó una mesa. A medida que pasábamos entre la gente, quedaban nuestras espaldas las señas, los gestos de asombro. Mis antenas están particularmente adiestradas para captar esa curiosidad enfermiza, ese inconsciente sadismo de los que tiene un rostro corriente, milagrosamente simétrico. Pero esta vez ni siquiera era necesaria mi adiestrada intuición, ya que mis oídos alcanzaban para registrar murmullos, tosecitas, falsas carrasperas. Un rostro horrible y aislado tiene evidentemente su interés; pero dos fealdades juntas constituyen en sí misma un espectáculo mayor, poco menos que coordinado; algo que se debe mirar en compañía, junto a uno de esos bien parecidos con quienes merece compartirse el mundo.
Nos sentamos, pedimos dos helados, y ella tuvo coraje (eso también me gusto) para sacar del bolso su espejito y arreglarse el pelo. Su lindo pelo.
“¿Qué está pensando?”,  pregunté.
Ella guardó el espejo y sonrió. El pozo de la mejilla cambió de forma.
“Un lugar común”, dijo. “Tal para cual”.
Hablamos largamente. A la hora y media hubo que pedir dos cafés para justificar la prolongada permanencia. De pronto me di cuenta de que tanto ella como yo estábamos hablando con una franqueza tan hiriente que amenazaba traspasar la sinceridad y convertirse en un casi equivalente de la hipocresía. Decidí tirarme a fondo.
“Usted se siente excluida del mundo, ¿verdad?”
“Sí”, dijo, todavía mirándome.
“Usted admira a los hermosos, a los normales. Usted quisiera tener un rostro tan equilibrado como esa muchachita que ésta a su derecha, a pesar de que usted es inteligente, y ella, a juzgar por su risa, irremisiblemente estúpida.”
“Sí.”
Por primera vez no pudo sostener mi mirada.
“Yo también quisiera eso. Pero hay una posibilidad, ¿sabe?, de que usted y yo lleguemos a algo.”
“¿Algo cómo qué?”
“Como querernos, caramba. O simplemente congeniar. Llámela como quiera, pero hay una posibilidad.”
Ella frunció el ceño. No quería concebir esperanzas.
“Prométame no tomarme como un chiflado.”
“Prometo.”
“La posibilidad es meternos en la noche. En la noche íntegra. En lo oscuro total. ¿Me entiende?”
“No.”
“! Tiene que entenderme! Lo oscuro total. Donde usted no me vea, donde yo no la vea. Su cuerpo es lindo, ¿no lo sabía?”
Se sonrojó, y la hendidura de la mejilla se volvió súbitamente escarlata.
“Vivo solo, en un apartamento, y queda cerca”
Levantó la cabeza y ahora sí me miró preguntándome, averiguando sobre mí, tratando desesperadamente de llegar a un diagnóstico.
“Vamos”, dijo.
2
No sólo apagué la luz sino que además corrí la doble cortina. A mi lado ella respiraba. Y no era una respiración afanosa. No quiso que la ayudara a desvestirse.
Yo no veía nada, nada. Pero igual pude darme cuenta de que ahora estaba inmóvil, a la espera. Estiré cautelosamente una mano, hasta hallar su pecho. Mi tacto me transmitió una versión estimulante,  poderosa.  Así vi su vientre, su sexo. Sus manos también me vieron.
En ese instante comprendí que debía arrancarme (y arrancarla) de aquella mentira que yo mismo había fabricado. O intentado fabricar. Fue como un relámpago. No éramos eso. No éramos eso. Tuve que recurrir a todas mis reservas de coraje, pero lo hice. Mi mano ascendió lentamente hasta su rostro, encontró el surco de horror, y empezó una lenta, convincente y convencida caricia. En realidad mis dedos ( al principio un poco temblorosos, luego progresivamente serenos) pasaron muchas veces sobre sus lágrimas.
Entonces , cuando yo menos lo esperaba, su mano también llegó a mi cara, y pasó y repasó el costurón y el pellejo liso, esa isla sin barba de mi marca siniestra.
Lloramos hasta el alba. Desgraciados, felices. Luego me levanté y descorrí la cortina doble.  FIN

Ningún comentario: